Ung thư là bệnh lý gây nên bởi nhiều yếu tố phối hợp, được chia thành 2 nhóm yếu tố: nhóm yếu tố thay đổi được (như hành vi lối sống, môi trường..) và nhóm yếu tố không thay đổi được (t.uổi, gen…).
Tại Việt Nam, các ung thư phổ biến ở nam giới gồm ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, t.iền liệt tuyến là những ung thư phổ biến nhất (chiếm khoảng 65.8% tổng các loại ung thư). Ở nữ giới, các bệnh ung thư phổ biến gồm ung thư vú, phổi, đại trực tràng, dạ dày, gan (chiếm khoảng 59.4% tổng các loại ung thư). Chung cho cả 2 giới các loại ung thư phổ biến là ung thư gan, phổi, vú, dạ dày và đại trực tràng.
Ung thư là bệnh lý gây nên bởi nhiều yếu tố phối hợp nhưng tựu chung lại là 2 nhóm yếu tố: nhóm yếu tố thay đổi được (như hành vi lối sống, môi trường..) và nhóm yếu tố không thay đổi được (t.uổi, gen…).
Vì vậy, chuyên gia Bệnh viện K đưa ra 5 lời khuyên về nhóm yếu tố có thể thay đổi được, về hành vi, lối sống, môi trường… để giảm nguy cơ mắc ung thư:
Không hút t.huốc l.á, thuốc lào; không sử dụng rượu bia, chất kích thích
Các yếu tố về hành vi lối sống phải kể tới là hút t.huốc l.á (là nguyên nhân của 30% các loại ung thư, gây ra 20 loại ung thư khác nhau và 90% nguyên nhân của ung thư phổi); lạm dụng rượu bia là nguyên nhân gây ra các loại ung thư như ung thư miệng, họng; ung thư gan; ung thư vú, ung thư đại trực tràng).
Theo Viện Ung thư quốc gia Hoa Kỳ, người uống bia rượu từ trung bình đến nặng sẽ làm tăng nguy cơ ung thư khoang miệng, hầu họng và thanh quản từ 2 – 5 lần so với người không uống bia rượu.
Đối ung thư thực quản chỉ cần có uống bia rượu sẽ làm tăng từ 1,3 – 5 lần so với người không uống bia rượu.
Ung thư gan làm tăng gấp 2 lần ở những người có uống bia rượu nhiều, đặc biệt nguy cơ tăng cao ở người uống nhiều bia rượu mà lại có kèm theo nhiễm virus viêm gan B hoặc C.
Nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ cũng tăng từ 1,23 – 1,6 lần ở người uống bia rượu từ trung bình tới nhiều.
Ung thư đại tràng cũng tăng từ 1,2 – 1,5 lần ở người uống bia rượu từ trung bình tới nhiều. Nếu uống bia rượu đồng thời có hút t.huốc l.á sẽ làm tăng cao khả năng ung thư khoang miệng, hầu họng, thanh quản và thực quản hơn người chỉ uống rượu hoặc hút t.huốc l.á đơn thuần. Uống bia rượu nhiều làm tăng nguy cơ ung thư tụy từ 1.17-1.74 lần.
Có chế độ ăn uống, dinh dưỡng phù hợp
Chế độ ăn uống không hợp lý là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh; chế độ ăn nhiều mỡ động vật, ít chất xơ, sử dụng các thực phẩm mốc (gạo, lạc…), hay thực phẩm chế biến sẵn như thịt hun khói, cá muối…) đóng vai trò 35% nguyên nhân gây ung thư (như ung thư vú, thực quản, đại trực tràng…).
Vì vậy, để phòng nguy cơ ung thư hãy ăn nhiều rau, quả. Hạn chế sử dụng chất béo, thịt đỏ, thức ăn chứa nhiều muối, tránh đồ uống có đường. Không ăn thực phẩm mốc, ôi thiu, thực phẩm nhiễm hóa chất, thuốc trừ sâu, thuốc tăng trọng…
Vận động nhiều hơn
Thói quen ít vận động cũng là nguyên nhân gây nên một số bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đại trực tràng.
Vì thế, hãy xây dựng chế độ luyện tập thể dục thể thao đều đặn. Mỗi ngày hãy tập từ 30 – 60 phút sẽ rất tốt cho cơ thể bạn.
Sinh hoạt t.ình d.ục lành mạnh, an toàn
T.ình d.ục không an toàn có nguy cơ nhiễm HPV với 2 túyp phổ biến có nguy cơ gây ung thư.
Thực hiện tiêm chủng đầy đủ
Vắc xin ngừa viêm gan B, vắc xin HPV ngừa ung thư cổ tử cung sẽ giúp bạn giảm bớt một nguy cơ gây ung thư.
Sàng lọc phát hiện sớm có vai trò quan trọng trong điều trị ung thư, khi phát hiện ở giai đoạn sớm thì việc điều trị càng hiệu quả và tiết kiệm về chi phí, ngược lại nếu phát hiện ở giai đoạn muộn thì điều trị gặp nhiều khó khăn và để lại gánh nặng lớn về kinh tế.
Do vậy, mỗi người dân cần duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ, khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ ung thư cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, phát hiện sớm hoặc loại trừ bệnh ung thư.
‘B.ắn’ 10 điếu thuốc lào mỗi ngày, người đàn ông mọc u lệch mặt
Người đàn ông nghiện thuốc lào từ khi mới 14 t.uổi, ngày nhiều nhất hút 10 điếu. Gần đây ông mọc u lớn ở mang tai gây lệch mặt.
3 ngày sau ca phẫu thuật u tuyến nước bọt ở mang tai trái, ông Thành khoe sức khoẻ đã hồi phục hoàn toàn, vết mổ khô, không có dịch, không đau đớn. Ông đang chờ kết quả sinh thiết khối u tại 2 bệnh viện để xác định u lành hay ác tính.
Bệnh nhân Đinh Bá Thành, 59 t.uổi ở Thái Bình chia sẻ, cách đây 2 năm, trong một lần ngủ trưa ông tình cờ phát hiện mang tai trái có một khối u nhỏ, cứng, ấn vào không đau.
Công việc làm nông bận bịu khiến ông bẵng quên. Gần đây ông thấy khối u to nhanh làm mặt lệch hẳn sang một bên, nuốt vướng kèm đau tức, đặc biệt khi nằm nghiêng.
Ông kể, bản thân hút thuốc lào từ khi mới 14 t.uổi, đến nay đã 45 năm, ngày nhiều nhất hút 10 điếu.
Khi đến Bệnh viện Việt Nam – Cuba thăm khám, bác sĩ chẩn đoán ông mắc u tuyến nước bọt Warthin. Khi lấy ra, khối u có kích cỡ 2x3cm, bên trong chứa nhiều dịch.
Bác sĩ kiểm tra lại vết mổ cho bệnh nhân Thành sau 3 ngày phẫu thuật cắt bỏ khối u 2x3cm ở mang tai
Nằm sát phòng ông Thành là trường hợp bệnh nhân Nguyễn Văn Tâm, 43 t.uổi ở Hà Nội. Anh Tâm đã từng 2 lần phẫu thuật u tuyến nước bọt nhưng 4 năm nay lại tát phát, đè đẩy dây thần kinh, lệch mặt trái.
Anh Tâm có t.iền sử nghiện t.huốc l.á suốt 20 năm nay, mỗi ngày hút 10 điếu. Khối u của anh Tâm là dạng hỗn hợp, có kích cỡ khoảng 3x4cm, bác sĩ chỉ định phẫu thuật bóc sạch, xong bệnh nhân bị huyết áp cao nên chưa thể can thiệp.
BS Nguyễn Thanh Thái, Trưởng khoa Phẫu thuật hàm mặt, Bệnh viện Việt Nam – Cu Ba cho biết, khối u tuyến nước bọt hầu hết là lành tính, hay gặp ở tuyến mang tai, chiếm 5-10% khối u vùng hàm mặt.
Khối u kích cỡ lớn ở mang tái trái bệnh nhân Tâm
BS Nguyễn Thanh Thái xem lại phim cộng hưởng từ của bệnh nhân
Khối u tuyến nước bọt đặc biệt hay gặp ở bệnh nhân nam 40-60 t.uổi có t.iền sử nghiện t.huốc l.á, thuốc lào. Tuy nhiên bệnh viện cũng từng tiếp nhận bệnh nhân nữ 64 t.uổi nghiện t.huốc l.á mắc u này.
“U tuyến nước bọt gồm thể hỗn hợp hoặc Warthin, phần lớn lành tính nhưng nếu để muộn có thể gây liệt mặt, xuất huyết trên da, tê bì, ù tai, thậm chí tiến triển thành ung thư, khi đó sau phẫu thuật bệnh nhân sẽ phải xạ trị, hoá trị”, BS Thái thông tin.
Theo BS Thái, khi bóc u tuyến nước bọt phải hết sức lưu ý, tránh chạm vào dây thần kinh có thể gây liệt mặt,xuất huyết, nếu để sót u sẽ tái phát. Để tránh u “mọc” lại, một số trường hợp phải cắt rộng bán phần khối mang tai.
Để phát hiện sớm u tuyến nước bọt, người dân cần định kỳ khám sức khoẻ, khi phát hiện khối bất thường vùng hàm mặt cần đến các bệnh viện, chuyên khoa hàm mặt để kiểm tra.
* Tên bệnh nhân đã được thay đổi.
